پرواز رویایی معلولان در آسمان گیلان
سعید ضروری*
ما افراد دارای معلولیت در زندگی روزمره خود با چالش‌ها و موانع بسیاری مواجه هستیم که همواره محدودیت‌های زیادی از این طریق به ما تحمیل می‌شود. بخش قابل‌توجهی از معلولین دسترسی آسان به مراکز تفریحی و ورزشی ندارند و انجام فعالیت‌های ورزشی که می‌تواند در ایجاد نشاط و سرزندگی در آنها مؤثر باشد در برخی مناطق رؤیایی دست‌نیافتنی است. با توجه به‌ضرورت حضور افراد دارای معلولیت در جامعه و استفاده از امکانات موجود نیاز است تا این بزرگ‌ترین اقلیت کشور بیش از پیش به رسمیت شناخته شوند و امکانات لازم را دریافت کنند. با وجود تمام مشکلاتی که بر سر راه ما وجود دارند این افتخار را داشته‌ام که افرادی را که به دنبال تجربیات جدید در زندگی خود هستند به دور خود جمع کنم و با عنوان ماجراجویان معلول ایران در قالب همکاری با تیم‌های تخصصی و ماجراجو فراتر از موانع اجتماعی و شهری در جامعه حضور پیدا کرده و در فعالیت‌های پرهیجانی شرکت می‌کنیم که افراد غیر معلول ممکن است کمتر جرئت انجامش را داشته باشند. پرواز با انواع وسایل پرنده در آسمان و غواصی زیر دریا و دریاچه‌ها و قایقرانی در آب‌های خروشان تنها بخشی از فعالیت‌های ماست که در هفته گذشته برای اولین بار در گردهمایی پروازی بر روی پارک ملی بوجاق واقع در گیلان که برای ما تدارک دیده‌شده بود شرکت کردیم.
پرواز برای افراد دارای معلولیت که بر روی زمین موانع زیادی را تجربه کرده‌اند رنگ و بوی دیگری دارد. از طرفی انجام فعالیت‌های پرهیجان برای هر شخصی می‌تواند آثار مثبتی را به دنبال داشته باشد و معلولین نیز از این قاعده مستثنا نیستند و چه‌بسا در آنها این موضوع عمیق‌تر عمل می‌کند. در همین راستا و با هدف ترویج روحیه نشاط و همچنین نمایش توانمندی و اراده معلولین در انجام فعالیت‌های پرهیجان، برنامه پرواز با پاراترایک (نوعی وسیله پرنده بسیار سبک که با استفاده از موتور و بال (چتر) بدون نیاز به باند پرواز می‌کند) را با همکاری جمعی از خلبانان در آسمان گیلان و پارک ملی بوجاق برای اولین بار در ایران برگزار کردیم. این برنامه به‌صورت گردهمایی و فستیوال هوایی با حضور جمع کثیری از خلبانان پاراموتور و پاراترایک و با همکاری پادگان امام خامنه‌ای زیباکنار و همراهی و همکاری استاد رضا سیمی و با سرپرستی خلبان حمید حاتمی مسئول سابق انجمن ورزش‌های هوایی استان تهران انجام شد. در این گردهمایی پروازی گروهی از خلبانان حضور یافتند و با پروازهای نمایشی خود فضای پرهیجانی را در محل پرواز برای گروه ما ایجاد کردند. حرکت گروهی خلبانان پاراموتور با بال‌های رنگارنگ فضای پویا و پرتحرکی را ایجاد می‌کرد که شور و شوق پرواز را برای اعضای گروه افزایش می‌داد. از جمله نکات مثبت این برنامه حضور فرماندار رشت آقای سیروس شفقی بود که از نزدیک پرواز افراد دارای معلولیت را به تماشا نشست و در کنار آنها پرواز کرد و عکسی یادگار با اعضای این گروه گرفت و پس از شنیدن مشکلات افراد دارای معلولیت دریافتن محل اقامت و وجود موانعی ازاین‌دست قول دادند در برنامه‌های توسعه‌ای آینده به این نوع نیازها توجه بیشتری صورت بگیرد.
اثرات عمیق ماجراجویی در معلولین
من به عنوان فردی که در این راه پیش قدم شده ام ماجراجویی برای معلولین را کاری فرهنگی می‌دانم چرا که ماجراجویی برای افراد دارای معلولیت در صورت داشتن شرایط لازم اثرات عمیقی در ایجاد اعتمادبه‌نفس و به دست آوردن روحیه لازم برای مواجه‌شدن با چالش‌های زندگی دارد. فردی که بر ترس از ارتفاع خود غلبه می‌کند و با آن مواجه می‌شود بهتر می‌تواند با مشکلات فردی و سایر ترس‌هایش مقابله کند. وقتی افراد در برابر چالش‌های خودخواسته و کنترل‌شده قرار می‌گیرند انتخاب‌هایی می‌کنند که نتیجه آن می‌تواند لذت معلق بودن در آسمان باشد و یا به غواصی کنار ماهی‌ها در اعماق دریاچه‌ها و دریاها می‌رسند. بنابراین افراد به‌طور ناخودآگاه یاد می‌گیرند که غلبه بر ترس‌ها می‌تواند چه اثرات مثبت و هیجان‌انگیزی برایشان داشته باشد. من پیش‌ازاین بارها و بارها در نقاط مختلف ایران پرواز در شرایط مختلف را همراه دوستان خلبانم تجربه کرده بودم و مدت‌ها در آرزوی برگزاری چنین برنامه‌ای بودم تا افراد دارای معلولیت هم بتوانند لذت این نوع در آسمان بودن را تجربه کنند. مشکل اساسی ما یافتن محلی برای اقامت بود که شرایط لازم را ازنظر دسترسی داشته باشد و تنها همین موضوع که شاید راه‌حل‌های بسیار ساده‌ای دارد انجام کل برنامه را برای مدت‌ها تحت تأثیر قرار داده بود. درنهایت یکی از دوستانم لطف کردند و شرایط اقامت راحت اعضای گروه فراهم شد. از طرفی رایگان بودن پرواز باعث شد تا افراد بیشتری در این برنامه امکان حضور داشته باشند و نیاز است تا برای ترویج این کار مسئولین محترم حمایت‌های لازم را انجام دهند. هدف از ماجراجویی‌ها انتقال این پیام است که افراد دارای معلولیت در صورت داشتن امکانات لازم به آسمان هم می‌روند چه برسد به اینکه زندگی عادی داشته باشند.
درهم شکستن تصورات قالبی
تصویری که جامعه ممکن است از افراد دارای معلولیت داشته باشد عموماً نادرست است و ممکن است افراد جامعه آنها را وابسته و ناتوان قلمداد کنند که از پس‌کارهای ساده هم برنیا‌یند. این تصورات در بسیاری از موارد به‌عنوان موانع اجتماعی حضور معلولان در جامعه مطرح می‌شوند. یکی از اهدافی که من و دوستانم دنبال می‌کنیم در هم شکستن همین تصورات قالبی در جامعه است و بابت آن انرژی زیادی هم صرف می‌کنیم. تغییر نگاه به معلولیت و درک توانایی‌های دیگر آنها فرایندی پیچیده و دشوار است که نیاز به کار فرهنگی بسیار زیادی دارد. افراد جامعه در مواجهه با معلولینی که به موفقیت‌های ورزشی دست پیدا می‌کنند دیگر به ویلچر و وسایل کمک حرکتی آنها به‌صورت ناخودآگاه توجه نمی‌کنند بلکه به دستاوردهای آنها نگاه می‌کنند. ماجراجویی و حضور در برنامه‌هایی که افراد غیر معلول جامعه هم کمتر به سمت آن می‌رود چنین کارکردی دارد و می‌تواند باعث تغییر نگرش در افراد شود و نشان می‌دهد افراد دارای معلولیت درحالی‌که ممکن است نتوانند برخی کارها را انجام دهند اما این موضوع نمی‌تواند باعث شود از زندگی خود لذت نبرند و به سراغ کشف توانایی‌های دیگر خود نروند.
نهادها و سازمانی‌های متولی
در اینجا نهادها و سازمان‌هایی که در حوزه معلولیت متولی امور هستند می‌توانند ورود کرده و حمایت‌های خود را از چنین برنامه‌هایی اعلام کنند. باید بپذیریم که در حوزه معلولیت کارهای فرهنگ زیادی باید انجام شود و نیاز است توجه بیشتری به این موضوع شود. در این برنامه بیش از ۳۰ نفر از افراد دارای معلولیت شرکت کردند اما همین حرکت انرژی مضاعفی را به جامعه معلولان کشور وارد کرده است که بسیاری از همایش‌ها و فعالیت‌هایی که با هزینه‌های سرسام‌آوری انجام می‌شود چنین کارکردی ندارد. لازم به ذکر است انجام چنین فعالیت‌هایی در برخی کشورهای توسعه یافته بصورت روتین در دسترس افراد دارای معلولیت قرار دارد و این گروه تا رسیدن به نقطه مطلوب و فراهم کردن فرصت تجربه هیجان با همان اهدافی که ذکر شد به حیات خود ادامه می‌دهد و امیدواریم که مسئولین محترم بیش از پیش به اثرات این کار توجه کنندو حمایت‌های خود را دریغ نکنند.
*روزنامه نگار و موسس گروه ماجراجویان معلول ایران
